سنجش تأثیر آزادسازی و خصوصی سازی بر عملکرد صنعت بیمه ایران

یکی از بخشهای بازار مالی در اقتصاد جوامع، " صنعت بیمه " بوده که نقش اصلی آن تأمین امنیت و جبران خسارت در فعالیتهای اقتصادی است. امروزه اهمیت بیمه در فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، ضرورت سنجش عملکرد آن در فضای کسب و کار را بارزتر می نماید. ارزیابی عملکرد فرآیندی دائمی است که از بُعد درون سازمانی و به لحاظ نحوه استفاده از منابع، در قالب شاخصهایی همچون کارایی و بهره وری سنجیده می شود. از آنجا که صنعت بیمه ایران در دهه هشتاد، دو رخداد مهم آزادسازی و خصوصی سازی را در سالهای 1382 و 1387 تجربه نموده، هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر تحولات مذکور بر عملکرد این صنعت است. این ارزیابی با توجه به ساختار و شرایط حاکم بر صنعت بیمه ایران توسط متدولوژی تحلیل پوششی داده ها، تحلیل پنجره ای و شاخص بهره وری مالم کوئیست انجام شده که ورودی مدلها شامل نیروی انسانی و کل داراییها، و تنها خروجی آن نیز ارزش افزوده بوده است. جامعه مورد مطالعه مشتمل بر 15 شرکت دولتی و غیردولتی فعال در صنعت بیمه ایران طی سالهای1380 تا 1389 بوده که به منظور همگن سازی واحدهای تحت ارزیابی و لحاظ کردن اثر عوامل محیطی، تحقیق حاضر از سه الگوی مجزا (مشتمل بر 4 شرکت بیمه دولتی طی دهه هشتاد، 11 شرکت بیمه خصوصی طی نیمه دوم دهه هشتاد، و مجموع 15 شرکت در نیمه دوم دهه هشتاد) جهت اندازه گیری کارایی، رتبه بندی و سنجش تغییرات بهره وری استفاده کرده است. نتایج نشان می دهد که صنعت بیمه ایران در دوره مورد مطالعه از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و نوسانات فراوانی را در میزان کارایی و بهره وری خود تجربه کرده است. در این میان، شرکت بیمه ملت بالاترین رتبه را به لحاظ کارایی فنی در 5 سال اخیر کسب نموده است. همچنین تغییرات بهره وری کل صنعت طی سالهای مطالعه روند خاصی نداشته، لکن یک رشد قابل توجه در گذر از سال 87 به 88 قابل مشاهده است. در نتیجه می توان گفت اگرچه ورود بخش خصوصی به صنعت، در ابتدا به بهبود اندکی در عملکرد شرکت های دولتی منجر شده، اما در میان مدت مجدداً افت شدیدی در کارایی و بهره وری آنها نمایان شده است. در ادامه، آغاز اجرای خصوصی سازی و مقررات زدایی در راستای طرح تحول صنعت بیمه در سال 88، ارتقا عملکرد این صنعت در کوتاه مدت را نشان می دهد.